Inzicht

Hoe het komt weet Harrie ook niet, maar feit is wel dat ie de laatste weken merkt dat ie allerlei verbanden tussen dingen weet te leggen. Zo komt ie na 48 jaar ineens tot scherpe inzichten over zijn leven, over zichzelf en over dingen van alledag.

Zo besefte Harrie vanmorgen ineens dat drie van de meest taalvirtuoze schrijvers van Nederlandstalige gedichten en liedteksten van de afgelopen decennia eigenlijk nogal on-Nederlands waren. Dat schoot Harrie zómaar te binnen, toen ie vanmorgen naar Epistel 81 van Cornelis Vreeswijk luisterde.

Aan pijpendraaier Lovberg
In het knekelhuis bij de Dante-brug
Geschreven aan het graf

Zeg op, welke Nederlandse schrijver van liedteksten verwerkt woorden als pijpendraaier of knekelhuis in zijn werk? Wie heeft het over zoetelief, armoedzaaiers en minnekozen? Juist, een inmiddels overleden Nederlander die zo'n beetje zijn hele leven in Zweden woonde. En waar ie in het Zweeds wel volop gewaardeerd werd om zijn Zweedse werk, waarin ie vast ook over zijn zoetelief zong.

Tweede voorbeeld: Heinz Polzer. Geboren in Zwitserland, later naar Nederland verhuisd en zonder meer een van de grootste taalkenners en -vernieuwers van Nederland.


Heinz Polzer, die we natuurlijk beter kennen als Drs. P, was er ook een meester in om niet-gangbare woorden te gebruiken in zijn liedjes. Daarnaast heeft hij een grote bijdrage geleverd aan het verleuken van de dichtkunst. Hij heeft de dichtvorm Double Dactyl in Nederland geïntroduceerd en -bij intimi- populair gemaakt onder de naam olleke bolleke. Om te laten zien wat Drs. P vermag: hij schreef een olleke bolleke waarin hij precies aangeeft waaraan een olleke bolleke moet voldoen:

Dactylus! Dactylus!
Ollekebolleke
Tweemaal vier regels
Die rijmen aan ’t slot

Kreet, thema, één woord met
Zeslettergrepigheid
Moeilijk te maken
Maar wat een genot

De laatste van de drie is -net als Cornelis Vreeswijk- inmiddels dood: Willem Wilmink. Willem Wilmink deed het heel anders dan Cornelis Vreeswijk en Drs. P. Hij verrijkte de taal niet met nieuwe woorden, maar was een meester in het schrijven van teksten die zelfs kinderen konden begrijpen en die toch niet kinderachtig waren. Hij was niet voor niets hofleverancier voor Het Klokhuis.


Harrie is een groot bewonderaar van Willem Wilmink, omdat die zulke eenvoudige en duidelijke dingen schreef. Hij had prachtige one-liners (om het maar eens in goed Nederlands te zeggen, zoals Het leven heeft mij het lachen verleerd. Grandioos is de tekst van Goeie ouwe geur ("Je ziet nog wel mensen maar je ruikt ze niet meer") met die mooie zin:
"We hadden één handdoek voor het hele gezin
je droogde je af en dan snoot je erin."

Willem Wilmink werd geboren in de Javastraat in Enschede. Later verhuisde hij, maar aan het eind van zijn leven kwam ie weer terug in die straat. Enschede, dat is het on-Nederlandse aan Willem Wilmink.