Natte Harrie

Laten we eens wat mensen in hokjes gaan stoppen! Mensen die elpee's draaien bijvoorbeeld! Er zijn natuurlijk verschillende indelingsmethodes voor die mensen. Harrie wil vandaag even stilstaan bij beulen, liefhebbers, natafspelers en 'gewone' afspelers.

Voor we verder gaan: dit gaat dus waarschijnlijk niet over u. U bent immers naar verwachting gewoon een digi-junk, die muziek luistert op zijn krakkemikkige iPod, die is volgeplempt met niet om aan te horen muzak. In het gunstigste geval heeft u uw iPod in een speciaal ontwikkeld (niet zelden modieus bedoeld) docking station staan en dat aangesloten op uw Philips-hifi-installatie met Bose boxen. Die boxen waren echt de beste die er waren, zei die jongen met geelgekopte jeugdpuistjes en zweetplekken in zijn te ruime overhemd bij Media Markt.

Mensen die nog wél vinyl draaien, zijn meestal liefhebbers. Vroeger had je ook nog de beulen. Die pakten een LP tussen twee vingers uit de hoes. Meestal rechtstreeks uit de buitenhoes: zo'n binnenhoes was lastig en die gooiden ze meteen bij aanschaf weg. Voor de vorm keken ze nog of er stof op de LP zat. Net zoals Harrie tegen de band van een auto aanschopt als ie die wil kopen, terwijl ie werkelijk geen benul heeft waar ie op moet letten.

Zien beulen een stofje, dan blazen ze nog even een keer over hun elpee. Stof door tuf vervangen. Daarna kan de lp (of wat ervan over is) op de Philips-speler met standaard GP400-element (zeldzaam en topklasse als je de verkopers op Marktplaats moet geloven), voorzien van versleten spijker.

De liefhebbers nemen de binnenhoes (waarvan de opening zich in een hoek van 90 graden ten opzichte van de buitenhoes bevindt) voorzichtig uit de buitenhoes en leggen de buitenhoes weg. Daarna nemen ze de binnenhoes in één hand en laten de lp tegen de muis van hun andere hand glijden. Als de elpee voor meer dan de helft uit de binnenhoes is gegleden, geven ze het vinyl extra steun door hun vingers op het label te plaatsen. Dan leggen ze de binnenhoes weg en leggen de lp op hun draaitafel. Veel liefhebbers hebben een Thorens-draaitafel. Denon en Technics (de duurdere modellen) zijn ook populair. Harrie houdt het dus voorlopig bij zijn Nottingham Analogue. Misschien dat ie ooit nog een Acoustic Solid Machine mag kopen van Dinie.

Of anders een Scheu Premier?


En dan is daar het moment dat we de groep van liefhebbers kunnen gaan opdelen. We hebben de 'gewone' afspelers links, die grote groep ja. Rechts staan nog wat randfiguren en dat zijn de natafspelers. Geen grote groep nee en dat is maar goed ook. Zij spelen een discutabele rol op de tweedehandsmarkt.

Voor u, iPod-fan, die zich achter de oren moet krabben bij een natafspeler: dat is iemand die gebruikmaakt van een product dat Lenco ooit bedacht. Lenco ja, dat merk waarvan u vorige week voor 50 euro en een bosje konthaar bij de Kijkshop die geinige draaitafel met USB-aansluiting zag! Hét bewijs dat het nóg slechter kan dan Philips!

Lenco is de uitvinder van de Lencoclean:


Lenco moet de échte audioliefhebber voor ogen hebben gehad toen ze dit apparaat ontwikkelden. De Lencoclean bestaat uit een zwart bakje (links op de foto), waaraan een doorzichtig kunststof buisje is gemonteerd, dat aan het andere uiteinde weer een borsteltje heeft. Voor de kenners onder u: het geheel van doosje, buisje en borsteltje lijkt inderdaad veel op de toonarm die op een standaard draaitafel zit!

In het zwarte doosje kan een vloeistof worden gegoten (juist: Lencoclean!). Daarna wordt het geheel van doosje, buisje en borsteltje op een dun pinnetje gezet, dat eerder op de draaitafel is geplakt. Vervolgens wordt het borsteltje -net als normaliter de naald- op de elpee gezet. Daarbij moet de hoogte van het pinnetje zó zijn, dat het apparaatje van het pinnetje af gezien iets naar beneden hangt. Op die manier kan er wat vloeistof vanuit het bakje naar het borsteltje (en de elpee) stromen.

Als dit is gedaan kan de draaitafel worden gestart en de naald op de plaat worden gezet. De oplettende luisteraar zal dan al snel opmerken dat er een vochtig spoor over de elpee loopt. Vóór het borsteltje is het droog, want daar is het borsteltje nog niet geweest. En achter het borsteltje is het óók droog, want daar is de Lencoclean alweer verdampt!

Maar de naald loopt lekker in een vochtig spoor. Het aardige daarvan is dat de naald er minder door slijt. Zo'n naald wordt best heet van dat ploegen in kunststof en kan wel wat verkoeling gebruiken. Tegelijk tikt de gemiddelde elpee ook nog eens een stuk minder. De Lencoclean lost het vuil dat in de groef zit namelijk tijdelijk op.

In dat 'tijdelijk' zit hem nu het verneukeratieve. Zodra de elpee is gedraaid en weer in de hoes kan, is de Lencoclean verdampt en koekt het vuil weer vast in de groef. Sterker nog: het wordt daar een veel hardere koek dan vóór het nat afspelen. Draai je een nat afgespeelde elpee 'gewoon', dan zal een ergerniswekkende hoop geruis, getik en gesis je deel zijn.

Dat betekent dus dat een elpee die ooit nat is afgespeeld in principe voortaan áltijd nat moet worden afgespeeld. Je kunt nat afgespeelde elpee's proberen van Lencocleanresten te ontdoen door ze in een platenwasmachine te behandelen, maar Harrie heeft daar zelf slechte resultaten mee. Ook anderen heeft hij nooit horen zeggen dat het hen gelukt is een natdraaier weer gewoon speelbaar te maken.

Zo ver zo goed. Je bent baas over je eigen elpee's, dus als je ze nooit nat afspeelt is er rien à la main. Erger wordt het als je gebruikte elpee's gaat kopen. Tegenwoordig is dat vrijwel de enige manier om nog enig klassewerk te vergaren. Harrie kijkt altijd naar de staat van de hoezen om te zien of ie iets fatsoenlijks op de korrel heeft. Is de hoes goed, dan was het baasje waarschijnlijk een liefhebber. Liefhebbers deden meestal een plastic buitenhoes om hun goede goed. Beulen niet. Van hen zijn de hoezen met kapotte boven-, onder- en zijkanten. Is de hoes kapot, dan is het vinyl zelf meestal ook niet best.

Maar soms stuit je dus op natafspelers. Eigenlijk altijd liefhebbers, anders wisten ze niet eens dat nat afspelen bestond. De hoezen van hun elpee's zijn vrijwel altijd in orde, maar bovenal glimt het vinyl zélf je óók tegemoet. Een elpee die bij elke draaibeurt wordt gewassen, dat wil immers wel glimmen! Maar helaas wil zo'n elpee dus zelden meer klinken bij een gewone afspeler.

Harrie wil even bekennen dat hij ook een aantal jaren nat heeft gedraaid. Hij heeft er nog steeds spijt van. Het ergste vindt hij dat hij juist zijn allerbeste elpee's nat heeft afgedraaid. En daarbij is hij onvoorzichtig geweest. Soms heeft hij nat afgespeelde elpee's te vroeg teruggedaan in de geplastificeerde binnenhoezen die hij sinds jaar en dag voor zijn platen gebruikt. Pas later bleek dat sommige elpee's wel droog léken toen ie ze in die hoezen stopte, maar het nog niet wáren. Het vocht dat nog wilde verdampen is daardoor lekker in het kunststof van de binnenhoes gaan ademen en heeft een paar elpee's onherstelbaar verwoest.

Waaronder de -zeer zeldzame- elpee met die mooie hoes bovenaan dit stukje. Als u daar toevallig een exemplaar van heeft liggen (niet nat afgespeeld!) houdt Harrie zich aanbevolen!